Jest to najwcześniejszy okres, w którym można zauważyć, że w zachowaniu dziecka pojawia się coś nieprawidłowego. Niemowlaka do psychologa warto zabrać wtedy, gdy: Jest nadwrażliwe na bodźce – ruchowe, smakowe, słuchowe czy wzrokowe. Zachowuje się nerwowo przy karmieniu piersią, choć karmiony jest w sposób prawidłowy. 상위 268개 베스트 답변 질문에 대한: "jak wygląda badanie przez biegłego sądowego psychologa - PRACA BIEGŁEGO SĄDOWEGO - JAK Z NIM ROZMAWIAĆ?"? 자세한 답변을 보려면 이 웹사이트를 방문하세요. 2759 보는 사람들 Do końca cała Polska żyła nadzieją, że 5-letniego Dawidka uda się odnaleźć żywego. Niestety, znaleziono zwłoki. Wygląda na to, że zabił go własny ojciec. A potem sam popełnił samobójstwo. O tę sprawę pytamy dr. Macieja Szaszkiewicza, profilera, psychologa sądowego. Ostatnio miałam sprawę o ustalenie zamieszkania 11 letniego syna . Sąd zdecydował ze dziecko będzie mieszkało u ojca mimo ze do mnie nic nie ma . Ojciec ma dużo wolnego czasu . Dziecko było badane przez psychologa sądowego który wg mnie bo zaledwie w 10 min zrobił z dzieckiem badanie . Uważam to za krótki czas na takie badanie . Prawne podstawy opiniowania przez psychologa biegłego sądowego. Temat: Opinia biegłego w polskim prawie dowodowym ( wykład 4 godziny) Prowadzący: dr Katarzyna Girdwoyń Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z rolą opinii biegłego w systemie polskiego. prawa dowodowego. Zagadnienia. 1. zasady procesu karnego, 2. zasady procesu cywilnego, odrabianie pracy domowej przez dzieci z dysleksją zajmuje zazwyczaj 2–3 razy więcej czasu niż przez rówieśników, a do tego często dochodzą zajęcia specjalistyczne i terapia – nic dziwnego, że pojawia się u nich zmęczenie, zniechęcenie czy nawet bunt; Dysleksji NIE POKONA intensywna nauka i wielokrotne powtórki Kodeksu karnego oraz jeżeli istnieje taka możliwość w obecności psychologa jeżeli nie możemy ustalić ww. osoby, to należy powiadomić sąd rodzinny, który ustanowi opiekuna prawnego tzw. kuratora procesowego reprezentującego interesy dziecka podczas prowadzenia procedury lub postępowania prowadzonego przez Opinia sądowo-psychiatryczna wydana przez biegłych wskazywała, że doszło u obwinionej do negatywnych emocji pod wpływem osobistych przeżyć (chciała popełnić samobójstwo ). Straciła przy braku odporności psychicznej zdolność rozpoznawania czynów. W efekcie - w momencie popełnienia opisanych czynów - była niepoczytalna jak wspomniano powyżej, tworzenie profili psychologicznych przestępców jest tylko jednym z wielu obowiązków psychologa Sądowego. Profilowanie obejmuje wiele badań, w tym badanie dowodów na miejscu zbrodni pod kątem wskazówek dotyczących cech fizycznych sprawcy, takich jak wiek, waga i Rasa, a także motywacji do popełnienia 1.3.1. Badania uwarunkowań oraz mechanizmów kształtowania. symptomów zaburzeń u dzieci i młodzieży. 1.3.2. Badania jakości życia dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwoju. oraz funkcjonowania ich rodzin. 1.3.3. Badania i rozwój metod diagnozy klinicznej dzieci i młodzieży. 1.3.4. Poszerzanie oferty procedur terapeutycznych i l7Cg47. Diagnoza dziecka, które doświadczyło przemocy seksualnej, jest bardzo trudna. Dlatego niezwykle ważne jest, aby psycholog podejmujący się tego zadania stosował specjalistyczne metody do uzyskiwania informacji potrzebnych do przeprowadzenia diagnozy i napisania opinii w zakresie wykorzystywania seksualnego. W praktyce psycholog zajmuje się kilkoma rodzajami diagnozy dziecka wykorzystywanego seksualnie i jego rodziny. Jednym z nich jest diagnoza wykonywana na zlecenie klienta gabinetu, poradni czy ośrodka przeznaczona albo do planowania terapii, albo będąca niezbędnym elementem wspomagającym w trakcie postępowania prokuratury czy sądu rodzinnego lub karnego. Drugi rodzaj to diagnoza zamawiana przez prokuraturę lub sąd. Wówczas psycholog powoływany jest jako biegły ad hoc lub wykonuje ją biegły psycholog z listy biegłych sądowych. We wszystkich przypadkach niezbędne jest, aby psycholog posiadał specjalistyczną wiedzę dotyczącą diagnozowania dziecka wykorzystywanego seksualnie, diagnozowania czynników ryzyka, dynamiki oraz cech rodziny i środowiska, w którym dochodziło do przemocy, a także diagnozowania cech sprawcy i mechanizmów jego działania. Kto może dokonać diagnozy wykorzystania seksualnego? Jedynie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami i przygotowaniem mogą podjąć się tak specjalistycznej diagnozy. Zajmują się nią psychologowie, specjaliści w diagnozie dzieci i dorosłych wykorzystywanych seksualnie, którzy odbyli długoterminowe kursy związane z tą tematyką. Mogą oni także podjąć współpracę z innymi specjalistami, aby przygotować w pełni profesjonalną i rzetelną dotyczącą diagnozy seksualności osoby podejrzanej o dokonanie takiego czynu oraz matki (lub innego opiekuna wspierającego) dziecka wykorzystywanego seksualnie powinien zrobić specjalista seksuolog. Gdy badamy osobowość czy rozwój procesów poznawczych, warto zwrócić się o pomoc do wykwalifikowanych i certyfikowanych oraz co ważne – doświadczonych i dojrzałych diagnostów, np. w zakresie MMPI-a czy WAIS-a. Jednak podsumowanie otrzymanych informacji i ostateczny kształt diagnozy oraz opinii na temat przemocy seksualnej zależy od specjalistów w diagnozie dzieci i dorosłych wykorzystywanych seksualnie. Osoby te wiedzą, co oznaczają uzyskane informacje w całościowym procesie diagnozy i opisują je w kontekście dynamiki, mechanizmów, cech i objawów typowych dla zjawiska przemocy seksualnej. Kto prosi o diagnozę dziecka w sytuacji podejrzenia wykorzystania seksualnego? Najczęściej o diagnozę proszą matki, zaniepokojone stanem zdrowia psychicznego i fizycznego swojego dziecka. Bywa, że są one zobowiązywane przez różne instytucje, na przykład przedszkole czy szkołę lub motywowane przez adwokatów czy prokuraturę, gdy podejrzenie przemocy zostało już zgłoszone organom ścigania. Matki są też kierowane przez innego psychologa, aby udały się do specjalisty lub też przez nowego partnera, którego niepokoi zachowanie dziecka. Często po diagnozę zgłaszają się matki pełniące rolę matki zastępczej. Znacznie rzadziej o taką diagnozę proszą opiekunowie z domów dziecka i jeszcze rzadziej ojcowie, którzy tylko czasami są zainteresowani badaniem stanu zdrowia swojego dziecka pod kątem doznawanej przez nie przemocy, tym bardziej seksualnej. W jakich okolicznościach matki zwracają się o pomoc? Pewną grupę matek do zwrócenia się o pomoc motywuje własny niepokój dotyczący zachowań syna czy córki i nie zamierzają zgłaszać sprawy organom ścigania. Te matki zazwyczaj kontynuują terapię dziecka, a także własną, aż do momentu, gdy stan zdrowia dziecka poprawi się. Stosują się do zaleceń psychologa dotyczących zapewnienia dziecku bezpieczeństwa (izolacja od sprawcy) i stworzenia dobrych warunków do powracania do zdrowia, zarówno w domu, jak i na przykład na terenie szkoły. Chętnie współpracują z psychologiem i dbają o swoje psychiczne funkcjonowanie. Inną grupę stanowią matki, które przychodzą do psychologa w związku z toczącym się postępowaniem w prokuraturze czy w sądzie. Część z nich rozpoczęła już postępowanie rozwodowe lub o ustalenie widzeń z dzieckiem oraz karne. Ta grupa rzadziej kontynuuje kontakt z psychologiem po wydaniu opinii. Nie są zainteresowane terapią dziecka, lecz ustaleniem stanu formalnego – „rzeczywistej sytuacji”, w jakiej dziecko się znajduje. Te matki budzą najwięcej kontrowersji u profesjonalistów diagnozujących ich dzieci w Ośrodkach RODK i u biegłych. Najważniejsze jest to, by w takiej sytuacji nie zakładać z góry, że matki te kłamią lub zasugerowały dziecku, co ma powiedzieć w trakcie diagnozy. Dzieciom tych matek, całym rodzinom oraz osobom podejrzewanym o wykorzystywanie seksualne należy się wówczas tak samo rzetelna, głęboka i bezstronna diagnoza, jak w sytuacji, gdy nie „pada nawet cień podejrzenia”, że matka chce użyć dziecko do „załatwienia” własnych spraw. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy to psycholog kieruje się z góry przyjętym przekonaniem, że do przemocy nie doszło, nierzetelnie przeprowadza badanie psychologiczne, akta sądowe czyta bardzo pobieżnie, pomija dane lub zmienia ich znaczenie. Takie postępowanie jest po prostu nieetyczne. Jakie motywy do zdiagnozowania dziecka podają matki? Matki kierują się dobrem dziecka. Chcą wygrać sprawę w sądzie o uregulowanie opieki nad synem czy córką, aby zapewnić dziecku psychiczne i seksualne bezpieczeństwo poprzez brak kontaktu z podejrzanym lub kontakt w obecności matki. Takie wytłumaczenie podają kobiety, które już wiedzą, że z powodu bardzo młodego wieku dziecka lub umorzonego postępowania w prokuraturze nie mają szansy na przeprowadzenie rozprawy w sądzie karnym. Takie też działanie coraz częściej bywa zalecane przez adwokatów lub psychologów, którzy na podstawie badania sytuacji dziecka są przekonani o tym, że dziecko jest krzywdzone, natomiast wiedzą też, że postępowanie prawne z różnych względów nie jest możliwe. Rzadko motywem działania matki jest chęć ukarania „za coś” swojego partnera w postępowaniu sądowym. Jakie obawy i wątpliwości może mieć psycholog? Obawy dotyczą faktycznej motywacji matek do diagnozowania dziecka, gdy zgłaszają się one tuż przed lub w trakcie toczącego się postępowania rozwodowego oraz sytuacji, że dziecko może być narzędziem do wygrania jakiejś sprawy sądowej. Główna obawa wielu psychologów związana jest z tym, że dziecko ze względu na rodzaj motywacji matki nie otrzyma potrzebnej mu pomocy psychologicznej! Wszelkie wątpliwości psychologa wymagają, aby dokonał on jak najbardziej szczegółowej i rzetelnej diagnozy dziecka oraz jego rodziny, a także osoby podejrzewanej o przemoc seksualną – jeżeli jest to możliwe. Badanie podejrzanego czy oskarżonego odbywa się w trakcie diagnozy w prokuraturze. Gdy psycholog zajmuje się dzieckiem poza strukturami sądowymi, nie bada osoby wskazywanej jako sprawca. W takiej sytuacji ta osoba sama musi zadbać o to, aby przeprowadzić jak najbardziej profesjonalną diagnozę swojej osoby i sytuacji. Czy to zrobi czy nie, zależy już tylko od jej motywacji. Jakie zagadnienia należy badać, gdy podejrzewamy przemoc seksualną? Psycholog musi rozpoznać, do jakich form przemocy seksualnej ewentualnie dochodzi, zdiagnozować inne formy przemocy w rodzinie i środowisku, przeprowadzić diagnozę dynamiki przemocy seksualnej i czynników ryzyka, jej mechanizmów oraz objawów u dziecka. Typy, formy i rodzaje przemocy seksualnej Psycholog bierze pod uwagę (za Widera-Wysoczańska, 2010) wewnątrzrodziną przemoc seksualną (w tym kazirodztwo biologiczne), gdy sprawcą jest bezpośredni opiekun dziecka (np. ojciec, matka, dziadek, babcia) lub/i inny członek rodziny oraz zewnątrzrodzinną przemoc seksualną (w tym kazirodztwo psychologiczne), gdy sprawcą jest osoba spoza rodziny, znana dziecku (np. nauczyciel, kolega, przyjaciel rodziny) lub ktoś obcy. Kazirodztwo (incest) można podzielić na: biologiczne – gdy dochodzi do kontaktu krzywdziciela z dzieckiem, z którym łączą go bliskie więzy krwi oraz gdy jest prawnym opiekunem dziecka (rodzice biologiczni, adopcyjni, zastępczy, dziadkowie, rodzeństwo) oraz psychologiczne – gdy obca osoba krzywdząca jest dla dziecka autorytetem, której dziecko zaufało i od której oczekuje ono zainteresowania i bezpieczeństwa, ponadto zależy od niej w wybranych sferach życia (przyjaciel domu, sąsiad, nauczyciel, wychowawca). W obu formach przemocy wewnątrz- i zewnątrzrodzinnej psycholog musi rozpoznawać bezpośredni i pośredni typ przemocy seksualnej. W przemocy bezpośredniej diagnozuje się różne rodzaje zachowań osoby określanej jako sprawca. Jeden z rodzajów to przemoc seksualna z dotykiem: z penetracją i bez penetracji. Drugi to przemoc seksualna bez bezpośredniego dotykania dziecka (np. pornografia, podglądanie, obnażanie się, stosunek w obecności dziecka), trzeci rodzaj to emocjonalna przemoc seksualna (np. wulgarne wyzwiska czy seksualne żarty, międzypokoleniowa zamiana ról, traktowanie dziecka jako partnera, seksualne opisywanie ciała dziecka lub ciała innej osoby w obecności dziecka). Te trzy rodzaje zachowań seksualnych charakteryzują sprawcę aktywnego. W trakcie diagnozy przemocy seksualnej pośredniej psycholog zwraca uwagę na takie rodzaje zachowań sprawcy, jak: celowe przyprowadzanie dziecka do sprawcy; świadome pozwalanie na przemoc i akceptowanie jej; niereagowanie na przemoc seksualną wobec dziecka, gdy opiekun wie o niej i jej nie akceptuje. Tego typu zachowania można zauważyć u sprawcy biernego, którym zazwyczaj jest matka. Typy przemocy w rodzinie oraz środowisku jako kontekst przemocy seksualnej W rodzinach może dochodzić do wielu zdarzeń traumatycznych, które mogą być doświadczane od wczesnego dzieciństwa, przez całe życie człowieka. Wśród nich wymienia się (Widera-Wysoczańska, 2010a, 2010b): — zaburzone więzi z rodzicem: ambiwalentne, unikające i zdezorganizowane, przemoc i zaniedbanie emocjonalne, porzucenie przez rodziców wyjeżdżających do innego kraju za pracą, np. eurosieroty, przemoc i zaniedbanie fizyczne, przemoc seksualna z intymnym dotykiem fizycznym, seksualna bez dotyku; emocjonalna przemoc seksualna, nadopiekuńczość, która może być zarazem przemocą emocjonalną i seksualną, zaliczam też do niej zespół Münchausena by Proxy (zespół Münchausena per procura/przeniesiony, ZMPP), uzależnienia rodzica, np. od alkoholu, leków, narkotyków, pornografii, pracy itp. separacja czy rozwód emocjonalny i/lub fizyczny opiekunów, przemoc ekonomiczna, przemoc medyczna, porwanie przez jednego z rodziców, patologiczne przeżywanie żalu po stracie bliskiej osoby, patologiczne reakcje opiekunów na chroniczne choroby dziecka lub innego członka rodziny, prześladowanie i śledzenie (stalking) przez partnera lub inną osobę bliską czy obcą. Poza rodziną może także dochodzić do wielu interpersonalnych zdarzeń traumatycznych wobec dzieci i dorosłych, które są jednorazowe lub trwają jakiś czas. Wśród nich występuje między innymi: — przemoc międzyrówieśnicza emocjonalna, fizyczna i seksualna w przedszkolu czy w szkole oraz na podwórku, przemoc ze strony nauczycieli w szkole: ignorowanie, wykluczanie, zaniedbywanie ucznia w sytuacji zagrożenia w grupie rówieśniczej oraz przemoc aktywna: słowna, emocjonalna i fizyczna czy seksualna, mobbing i dyskryminacja w zakładach pracy – przemoc ekonomiczna, emocjonalna, seksualna (niekiedy także fizyczna) w pracy ze strony przełożonych czy kolegów, przemoc w grupach religijnych: emocjonalna, fizyczna i seksualna, przemoc w sektach: ekonomiczna, emocjonalna, fizyczna i seksualna, przemoc w różnych instytucjach, prześladowanie grup społecznych czy religijnych, niewolnictwo, prostytucja i filmy pornograficzne. Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia ponadto bardzo ważną kategorię: —„przemoc zadawana sobie samemu”, której przejawami są uszkodzenia ciała i zachowania samobójcze oraz wyniszczające uzależnienia. Dynamika przemocy seksualnej Aby można było stwierdzić, czy doszło do przemocy seksualnej wobec danego dziecka, należy zbadać dynamikę przemocy seksualnej (Widera-Wysoczańska, 2008, 2011). Występujący w niej układ elementów, które wzajemnie się na siebie nakładają, jest typowy dla mechanizmów przemocy seksualnej wobec dziecka. Na początku pojawia się faza uzależniania dziecka od sprawcy za pomocą uwodzenia lub zastraszania. Sprawca manipuluje również opiekunem dziecka tak, aby uśpić jego czujność, często stosując desensytyzację. W tej fazie obserwuje się występowanie przemocy seksualnej bez dotyku oraz emocjonalnej przemocy seksualnej. Ma ona doprowadzić do tego, że w sytuacji wystąpienia ostrej przemocy seksualnej z dotykiem (z penetracją lub bez), dziecko nie ujawni nikomu, że jest krzywdzone, a matka lub inny opiekun nie zauważy, że dziecku dzieje się krzywda lub jeżeli nawet to przeczuwa, zignoruje to. Sprawca stale dba o utrzymywanie sekretu przez dziecko i otoczenie. Nadal uwodzi on lub zastrasza osobę krzywdzoną. Bada się tu motywację osoby wskazywanej jako sprawca do zachowania tajemnicy i służące temu zachowania oraz przyczyny nieujawniania sekretu przez dziecko. Informacje podawane w tym względzie przez dziecko bywają dramatyczne, zwłaszcza gdy sądziło ono – często słusznie, że matka wiedziała o tym, że było krzywdzone i nic w tej sytuacji nie zrobiła. Gdy dochodzi do ujawnienia przemocy seksualnej, rozpoznaje się, czy doszło do ujawnienia celowego czy przypadkowego. Bada się okoliczności ujawnienia celowego: jakimi słowami dziecko ujawniło, ile razy i komu ujawniło, jaka była reakcja tej osoby na ujawnienie oraz jak zachowały się inne osoby z otoczenia dziecka, gdzie wówczas była osoba wskazywana jako sprawca, jak ta osoba zareagowała, gdy dowiedziała się o tym, co powiedziało dziecko. Bada się także sytuację ujawnienia przypadkowego. Bierze się pod uwagę motywację dziecka (małego lub starszego) do ujawnienia. Kolejny element dynamiki przemocy seksualnej to zaprzeczanie lub ignorowanie ujawnienia przez podejrzanego, opiekuna dziecka, rodzinę, a następnie przez Policję, prokuraturę, badającego psychologa i sądy. Dziecko jest w ten sposób przymuszane do wycofania się z ujawnionego sekretu. Należy dokładnie rozpoznać, jakie mechanizmy wykorzystywane są przez osobę wskazywaną przez dziecko jako sprawca w relacjach pomiędzy nim a dzieckiem – w przeszłości, w trakcie trwania przemocy przed ujawnieniem oraz po ujawnieniu. Mechanizmy te prowadzą do uwiedzenia dziecka lub do zastraszenia i obarczenia poczuciem winy, zniekształcają spostrzeganie siebie, sprawcy, innych ludzi i świata – oczywiście na korzyść krzywdziciela i tego, co on robi. Utrudniają dziecku ujawnienie przemocy. Są to między innymi: lojalność wobec sprawcy i idealizacja sprawcy, identyfikacja ze sprawcą, syndrom sztokholmski, wyuczona bezradność, alternatywna rzeczywistość, unikanie, odrętwienie, dysocjacja. Ważne są też mechanizmy, które powstają pomiędzy matką a dzieckiem. Pokazują one co może utrudniać dziecku ujawnienie doznanych krzywd, gdy sprawcy nie ma w gabinecie (ale jest w umyśle dziecka), a tym bardziej w obecności sprawcy, gdy jest wzywany np. do RODK razem z dzieckiem. Przeanalizowanie ich przez specjalistę może wykazać, że dziecko nie jest w stanie powiedzieć czegokolwiek na temat doznanych krzywd, gdy wskazywany przez nie sprawca jest na korytarzu lub w gabinecie obok, gdy dziecko widziało go tuż przed badaniem i otrzymało od niego prezent (co często czynią ojcowie podczas badania w RODK). Czynniki ryzyka przemocy seksualnej w rodzinie i środowisku Czynniki specyficzne zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy seksualnej z dotykiem wobec dziecka w danej rodzinie lub wskazują na jej występowanie. Zdiagnozowanie ich uwiarygodnia wypowiedzi dziecka i opiekuna na temat ewentualnej przemocy seksualnej (Widera-Wysoczańska, 2005). Należą do nich między innymi oglądanie i posiadanie pornografii, współżycie w obecności dziecka, nagość i kąpiele, seksualizacja relacji, przemoc w rodzinie, zwłaszcza fizyczna oraz seksualna partnerów wobec siebie, stopień monitorowania dziecka oraz występowanie czynników stresu pourazowego. Rozpoznajemy także czynniki niespecyficzne, dotyczące struktury rodziny, relacji, ról i zasad związanych z występowaniem jakiejkolwiek przemocy w rodzinie. Badanie matki Rozpoznajemy stan matki dziecka, która zgłosiła podejrzenie przemocy seksualnej. Ważne jest poznanie jej historii życia i funkcjonowania zarówno w rodzinie pochodzenia, jak i w obecnej, w tym występującej przemocy i zaniedbania. Poznajemy jej relacje z dzieckiem i sposób budowania więzi, a także jej udział w dynamice przemocy seksualnej, a zwłaszcza reakcje na ujawnienie przez dziecko przemocy seksualnej. Ważny jest stan psychiczny matki i cechy osobowości, w tym występowanie u niej PTSD oraz innych zaburzeń. Badamy motywację matki do kłamania na temat przemocy seksualnej. Od niej także uzyskujemy (lub nie) informacje o specyficznych i niespecyficznych objawach przemocy seksualnej u dziecka. Badanie dziecka Dziecko obserwujemy w gabinecie pod kątem objawów przemocy seksualnej (specyficznych i niespecyficznych). Te informacje pozwalają rozpoznać rozwój psychoseksualny dziecka i występowanie u niego rozwojowych lub dysfunkcjonalnych zachowań seksualnych. Do objawów niespecyficznych przemocy seksualnej zalicza się te, które wskazują na doświadczanie przez dziecko w trakcie jego życia jakiejś przemocy: emocjonalnej, fizycznej, seksualnej, zaniedbania lub porzucenia oraz uzależnień rodziców, ale nie można dokładnie rozpoznać jakiej (Widera-Wysoczańska, 2010, 2011); zachowania peritraumatyczne; ostre reakcje na uraz (ASD, z DSM IV-TR lub z ICD-10); objawy chroniczne po stresie pourazowym, chroniczne PTSD proste (z DSM-IV-TR oraz DSM-V-TR lub z ICD-10); objawy złożonego PTSD – długoterminowe oraz ewentualnie występujące zaburzenia dziecięce, które są związane z sytuacjami życiowymi dziecka. Zwraca się także uwagę na inną symptomatologię opisywaną w literaturze, która wskazuje na występowanie objawów doświadczania przemocy. Objawy specyficzne przemocy seksualnej u dziecka są typowe jedynie dla dzieci doświadczających przemocy seksualnej lub występują ze znacznie większym nasileniem i częstotliwością u dzieci po tej formie przemocy niż po innej traumie. Rozpoznajemy je za pomocą symptomów opisanych między innymi w Child Sexual Behavior Inventory, dla dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia (Friedrich, 1997). Korzystamy z syndromów, które zostały stworzone specjalnie do diagnozy sytuacji i zachowań dziecka wykorzystywanego seksualnie i należą do nich Child SexualAbuse Accommodation Syndrome (Summit, 1983); czteropoziomowa klasyfikacja symptomów przemocy seksualnej (Fransec Sink, 1988) oraz model dynamik traumagenicznych u dzieci wykorzystywanych seksualnie (Finkelhor & Browne, 1985). Inne symptomatologie opisują zewnętrzne i wewnętrzne specyficzne symptomy przemocy seksualnej we wszystkich sferach życia i na różnych etapach rozwoju, od niemowlęctwa do adolescencji i życia dorosłego. Pamiętajmy, że do objawów specyficznych zalicza się także cechy w rysunkach typowe dla dzieci wykorzystywanych i sposób ujawniania przez dziecko doznanej przemocy (werbalny, niewerbalny). Ważne jest rozpoznawanie u dziecka czynników wpływających na jego zdolność do budowania resilience. Niektóre dzieci w momencie badania nie mają już objawów zewnętrznych lub wyglądają na zupełnie zdrowe. Nie oznacza to, że do przemocy nie doszło. Kryteria oceny zachowań seksualnych u dziecka Za pomocą poniżej opisanych kryteriów można rozpoznać niepokojące i rozwojowe zachowania u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wskazują one na to, czy zachowania dzieci wobec siebie są normatywne i rozwojowe, czy raczej wynikają z doznanej już przemocy seksualnej oraz opisują przemoc międzyrówieśniczą. Należą do nich: wiek (podobny/dwa lata), poziom rozwoju fizycznego i emocjonalnego (podobny/silniejszy), zgoda (wspólna/przymus, groźby), motywacja (ciekawość/rozładowanie napięcia), ogólne zachowania dzieci (zaciekawienie, rozluźnienie/agresja, lęk), typ zachowań seksualnych (ubranie, do pasa, bez dotyku/przymuszanie, dotyk, przedmioty, zachowania publiczne), częstotliwość (raz/często, kompulsja, uporczywość). Zmienianie się objawów w czasie i ich wpływ na rozpoznawanie przemocy seksualnej Należy pamiętać, że objawy specyficzne i niespecyficzne widoczne są u dziecka przez określony czas. Objawy peritraumatyczne widoczne są jedynie w trakcie trwania przemocy i chwilę po. O nich możemy się dowiedzieć od dziecka i innej osoby, która widziała jego zachowania zaraz po doznanej przemocy. Psycholog nie zaobserwuje ich w gabinecie. Objawy ostre widoczne w zewnętrznym zachowaniu dziecka utrzymują się do około 4 tygodni. Gdy dziecko jest w tym czasie diagnozowane, specjalista może zaobserwować objawy behawioralne, emocjonalne i poznawcze przemocy seksualnej. Jednak nie zawsze są one widoczne w gabinecie w krótkim (na przykład przez pół godziny, gdy psycholog widzi dziecko) czy w jednorazowym badaniu. Diagnosta powinien widzieć dziecko kilka razy, aby „próbka” obserwowalnych zachowań była wiarygodna. Po upływie około 1 miesiąca, gdy dziecko jest odizolowane od osoby podejrzanej o przemoc seksualną, ostre objawy zewnętrze przyjmują charakter uwewnętrznionych długoterminowych i chronicznych. Wówczas bardzo trudno je zauważyć w krótkim kontakcie psychologa z dzieckiem. Wymagana jest wtedy dłuższa diagnoza. Z pewnością wiarygodnych danych diagnostycznych dostarcza terapia dziecka. Warto czerpać informacje od psychologa pierwszego kontaktu, czyli tego, który pierwszy diagnozował dziecko. On może posiadać najobszerniejszą wiedzę na temat sytuacji dziecka. Pamiętajmy również o symptomach odroczonych, nawrotach i problemach wtórnych. Zarówno objawy niespecyficzne, jak i specyficzne wraz z upływem czasu zmieniają swoje nasilenie i swoją treść. Widoczne w zachowaniu (zewnętrzne) mogą zanikać, gdy kontakt ze sprawcą jest przerwany oraz nawracać, gdy kontakt zostaje ponowiony. Mogą pojawiać się z opóźnionym początkiem (po 6 miesiącach). Objawy ostre, krótkoterminowe (do 1 miesiąca) zamieniają się w długoterminowe (do końca życia). Objawy widoczne na zewnątrz przemieniają się w wewnętrzne. Ponadto objawy zamieniają się we wtórne problemy życiowe, które nie zawsze są już kojarzone z przemocą seksualną. Wiarygodność dziecka wykorzystywanego seksualnie W literaturze przedmiotu opisano pięć kryteriów do rozpoznawania wiarygodności dziecka, które zgłasza przemoc seksualną (Jones, McGraw, 1987). Są to: detale, poziom opisu i spontaniczności, afekt, progresja, sekret. Badanie osoby podejrzanej/oskarżonej o wykorzystywanie seksualne dziecka Jeżeli psycholog dokonuje badania na zlecenie prokuratury lub sądu, często słyszy pytanie na temat funkcjonowania podejrzanego czy oskarżonego. Wówczas ważne jest zbadanie jego historii życia, w tym doznawanej przemocy w rodzinie pochodzenia i w obecnej, jego rozwoju psychoseksualnego, a zwłaszcza uzależnienia od seksu, w tym pornografii (!). Psycholog diagnozuje jego osobowość oraz ewentualnie występujące parafilie (u sprawców regresyjnych najczęściej nie są diagnozowalne, bo nie występują), rodzaje agresywności, przekonania na temat kobiet i dzieci czy relacji międzyludzkich, czyli zniekształcenia poznawcze sprawców. Najważniejsze jest diagnozowanie mechanizmów zaprzeczania typowych dla sprawców przemocy seksualnej (Salter, 1988; Widera-Wysoczańska, 2010). Warto, aby częścią dotyczącą seksualności sprawcy zajął się specjalista seksuolog. APA podaje, że nie rozpoznamy czy ktoś jest sprawcą, badając go. Rozpoznajemy natomiast cechy typowe dla sprawców przemocy seksualnej, opisane w literaturze. To sąd zadecyduje czy dana osoba jest winna zarzucanych jej czynów. Na podstawie tych danych psycholog może rozpoznać, czy osoba zgłaszana przez dziecko posiada cechy typowe dla sprawcy fiksacyjnego (klasyczny pedofil) lub regresyjnego (Groth, 1982), w tym również psychopatycznego (Beisret, 2008, Salter, 2005). Psycholog określa również, które rodzaje parafilii towarzyszą powyższej diagnozie (za: DSM V i ICD-10). Na przykład może to być pedofilia (czynności seksualne z udziałem dziecka, które nie weszło w okres pokwitania, zwykle w wieku 13 lat lub młodsze); hebefilia (kontakt z osobami w wieku dojrzewania, 10–14 lat); efebofilia (kontakt z osobami w późnym wieku dojrzewania, 15–19 lat, np. między dorosłymi mężczyznami a chłopcami w późnym okresie), wykorzystywanie chłopców przez księży (parafilia niespecyficzna, DSM korofilia (skłonność homoseksualnych kobiet do młodych dziewcząt). Charakterystyka typowych sprawców wykorzystujących dzieci Do diagnozy niezbędna jest wiedza na temat cech charakterystycznych sprawców wykorzystujących dzieci. Jest to sprawca regresyjny, pedofil lub efebofil albo hebefil, uzależniony o seksu, w tym pornografii. W młodości miał kłopoty z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami, w życiu dorosłym ma mało przyjaciół lub w ogóle ich nie ma, jest związany z kościołem i deklaruje, że jest osobą wierzącą. Zgłasza wiele partnerek/brak innych partnerek przed zawarciem małżeństwa. Często zdradza żonę z innymi kobietami (częściej na portalach pornograficznych). Szuka partnerek z małymi dziećmi, potem je porzuca i szuka kolejnych. Kontroluje partnerkę/żonę przy pomocy pieniędzy i stosuje wobec niej przemoc emocjonalną, a także fizyczną i seksualną. Jest infantylny. Tworzy zaburzone więzi, uwodzi wybrane dziecko lub traktuje je jako „kopciuszka”. Nie czuje empatii wobec wykorzystywanego dziecka. Może mieć cechy osobowości hipochondrycznej, depresyjnej i histerycznej (razem) lub paranoicznej z cechami psychopatii w zachowaniu (wówczas skala depresji nie jest podwyższona). Widoczna jest derealizacja (w kwestionariuszu DES) i zniekształcenia poznawcze (w PTSD złożonym). Posługuje się mechanizmami zaprzeczania typowymi dla sprawców przemocy seksualnej, w tym całkowitym zaprzeczaniem, wskazywaniem, że nie jest taką osobą, o jaką się go posądza, minimalizacją, przerzucaniem odpowiedzialności. Charakterystyczny obraz matek dzieci wykorzystywanych Matka dziecka wykorzystywanego seksualnie zazwyczaj zaniedbuje emocjonalnie i czasami też fizyczne swoje dziecko. Nie daje mu wsparcia i nie monitoruje jego zachowań ani postępów w rozwoju. Chętnie „pozbywa” się dziecka na jakiś czas. Deklaruje przy tym, że jest ono dla niej najważniejsze. Zaniedbuje jego choroby lub stosuje niekonwencjonalne sposoby leczenia (dzieci mają choroby psychosomatyczne). Jest depresyjna, często histeryczna, z cechami osobowości zależnej od męża. Z zaburzoną empatią wobec dziecka. Matka często wie/domyśla się, że dziecku dzieje się krzywda, ale nie reaguje i zaprzecza tej rzeczywistości w różny sposób: milcząc, oskarżając dziecko, tworząc nieprawdziwą, alternatywną rzeczywistość. Źródło: Widera – Wysoczańska A. (2015). Diagnoza psychologiczna dziecka wykorzystywanego seksualnie i jego rodziny. Niebieska Linia, 3(98). © Wszelkie prawa zastrzeżone Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą autorki. © Wszelkie prawa zastrzeżone Rozwodzisz się i chcesz, aby dziecko spędzało z Tobą więcej czasu? Drugi rodzic się na to nie zgadza? Opinia biegłego psychologa lub badanie przez OZSS pomoże Ci dowieść Twoich racji w sądzie. Zobacz, który dowód będzie lepszy w Twojej powołuje się na ich opinie, gdy przed rozstrzygnięciem sprawy chce poznać sytuację dziecka. Zarówno OZSS, jak i biegły lub biegli przeprowadzają wtedy analizę psychologiczno-pedagogiczną (lub psychologiczno-psychiatryczną) małoletniego dziecka. Inna jest instytucja, która ją przyda Ci się opinia psychologiczno-pedagogiczna?W sprawach:rozwodowych,dotyczących kontaktów rodzica z dzieckiem,o miejsce zamieszkania dziecka,o rozstrzygnięcie władzy chcesz, by dziecko po rozwodzie mieszkało z Tobą, a drugi rodzic się temu sprzeciwia? Możesz posiłkować się opinią zbadają sytuację Twojego dziecka, jego nastawienie do rodziców, a także stosunek rodziców do dziecka. Przeanalizują kompetencje wychowawcze Twoje i drugiego rodzica. I ocenią czy dziecko nie zostało wplątane w konflikt rodzicielski. Pomogą określić, czy zamieszkanie z Tobą przyniesie mu chcesz, by dziecko po rozwodzie mieszkało z Tobą, a drugi rodzic się temu sprzeciwia? Możesz posiłkować się opinią zbadają sytuację Twojego dziecka, jego nastawienie do rodziców, a także stosunek rodziców do dziecka. Przeanalizują kompetencje wychowawcze Twoje i drugiego rodzica. I ocenią czy dziecko nie zostało wplątane w konflikt rodzicielski. Pomogą określić, czy zamieszkanie z Tobą przyniesie mu okazji, polecam Ci także artykuł o opiece przez OZSS czy opinia psychologa – co wybrać?Cena, czas i precyzyjność – to najważniejsze różnice pomiędzy tymi badaniami. Zastanów się, na czym Ci najbardziej ma być taniej, wybierz badanie OZSS. Będzie ono kosztowało od 300 zł do 1000 zł. Natomiast opinia biegłych – od 1000 zł do 4000 zł. Słyszałam nawet o takiej, która kosztowała 6000 pomogą Ci biegli – czas oczekiwania na opinię wynosi od 1 do 3 miesięcy. Badanie OZSS bije rekordy długości. W niektórych ośrodkach trzeba czekać nawet dwa lata!Jeśli ma być dokładniej, zdaj się na ocenę biegłych. Z przykrością stwierdzam, że wyrobiłam sobie negatywne zdanie o opiniach OZSS. Zdarzyło się w mojej karierze czytać takie „kwiatki”, że podchodzę do nich z dużą dozą sceptycyzmu. Oto przykład:OZSS pomylił nie tylko to, z kim mieszka dziecko, ale i jego płeć. Opisali chłopca, który świetnie dogaduje się z matką. I stwierdzili, że ponieważ długo już mieszkają tylko we dwoje, przenosiny do ojca zaburzyłyby relacje i dobro dziecka. Okazało się, że opiniowali dziewczynkę, która od rozstania rodziców była pod opieką ich OZSS i opinia biegłych to nie wyrokJeżeli nie zgadzasz się z ich wynikami, możesz się od nich odwołać. Sąd poprosi Cię o ustosunkowanie się do nich w określonym terminie. Chociaż muszę przyznać, że przy wnioskach z badania OZSS dzieje się to prawo kwestionować te dowody. Możesz to zrobić na trzy sposoby:napisać zastrzeżenia do badania i wniosków. Na ich podstawie możesz wnieść o wydanie przez tych samych specjalistów czy biegłych opinii uzupełniającej. W tym celu trzeba konkretnie pokazać, które wywody są niejednoznaczne, niespójne lub sprzeczne;napisać zastrzeżenia do opinii lub badania i wnieść o wezwanie opiniujących lub biegłych na rozprawę. Po to, by zadać im pytania osobiście;wnieść o dopuszczenie dowodu z badania w innym ośrodku OZSS lub opinii innych biegłych. To w sytuacji, gdy Twoim zdaniem wnioski z badania kompletnie odbiegają od wyrok sądu składa się całokształt materiału dowodowego. Nie tylko badanie OZSS, czy opinia biegłych będzie liczyć się w sprawie. Przyznam jednak, że są to mocne środki dowodowe i podważenie ich to trudna rzecz. Warto dobrze przemyśleć, o który z przedstawionych w artykule dowodów wnioskować w pomógł Ci mój artykuł lub zasiał wątpliwości, zostaw komentarz. Chętnie je rozwieję. realizowany kierownik projektu dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS psycholog kliniczny i sądowy, wieloletnia biegła sądowa z rekomendacją PTP, specjalizuje się w problematyce relacji w bliskich związkach oraz zaburzeń osobowości zobacz biogramwartość projektu: 359 592 PLN organizacja finansująca: Narodowe Centrum Nauki dyscyplina: nauki prawne, psychologialokalizacja: Katowiceokres realizacji: 2016 2017 2018 2019 2020 2021 projekt naukowy OPINIOWANIE SĄDOWO-PSYCHOLOGICZNE sprawach nieletnich i sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej Jednostka realizująca Kwota dofinansowania359 592 PLN Jednostka finansująca Okres realizacji projektu: 2016-2021 Co roku do sądów powszechnych w Polsce wpływa ponad tysiąc spraw rodzinnych (w tym spraw nieletnich), w których oprócz zebranego materiału dowodowego często korzysta się z opinii biegłego psychologa. Dotychczas nie istnieją w pełni wypracowane standardy opiniowania-sądowo psychologicznego w wyżej wymienionych sprawach. Zespół naukowców pod kierownictwem prof. Danuty Rode przeprowadzi ogólnopolskie badania, których celem sformułowanie kryteriów oceny dowodu z opinii psychologicznej oraz opracowanie modeli i standardów metodologicznych opiniowania sądowo-psychologicznego. Założenia projektu Cele projektu Dotychczas nie zostały w pełni wypracowane standardy opiniowania sądowo-psychologicznego w sprawach nieletnich i w sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej, co utrudnia podnoszenie jakości opinii. Opinia sądowo-psychologiczna jako dowód w sprawie powinna spełniać wymóg wysokiego poziomu merytorycznego, odgrywa rolę nie tylko w podejmowaniu decyzji procesowych, ale zakres jej wpływu jest stosunkowo szeroki: dotyczy zarówno osób badanych ich rodzin, jak również sfery ekonomicznej i społecznej. Z tego względu konieczne jest z jednej strony opracowanie modeli i standardów metodologicznych opiniowania sądowo-psychologicznego w w/w sprawach na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w polskiej próbie badawczej, które wpłyną na jakość procedur diagnostycznych i czynności podejmowanych przez biegłych psychologów w procesie opiniowania sądowego, z drugiej zaś sformułowanie kryteriów oceny dowodu z opinii psychologicznej, które mogłyby stanowić przydatne narzędzie dla organów procesowych do ewaluacji dowodu z opinii biegłego. Metodologia Projekt zostanie zrealizowany w siedmiu etapach, każdy obejmuję konkretne zdania. W projekcie zostaną wykorzystane następujące metody i techniki badawcze: Badanie akt sądowych: sprawy dotyczące nieletnich (na podstawie oraz sprawy z zakresu władzy rodzicielskiej (na podstawie w wydziałach rodzinnych i nieletnich sądów rejonowych. Łącznie 600 spraw sądowych – 300 dotyczących nieletnich i 300 dotyczących wykonywania władzy rodzicielskiej. W badaniach akt sądowych zostanie wykorzystany – opracowany w ramach projektu – Kwestionariusz Do Badania Akt Sądowych, który będzie się składał z dwóch części: A - analiza akt sądowych i B – analiza opinii sądowo-psychologicznych. Wywiady pogłębione z sędziami wydziałów rodzinnych i nieletnich sądów rejonowych oraz biegłymi psychologami. Użyteczność wyników Opracowanie modeli i standardów metodologicznych opiniowania sądowo-psychologicznego w sprawach nieletnich i z zakresu władzy rodzicielskiej. Sformułowanie kryteriów oceny dowodu z opinii psychologicznej dla organów procesowych. Analiza dotychczasowych procedur metodologiczno-diagnostycznych stosowanych przez biegłych w procesie opiniowania psychologicznego w sprawach nieletnich i sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej oraz przedstawienie oceny zgodności sposobu korzystania przez sądy z dowodu z opinii biegłego psychologa w/w sprawach. Przedstawienie propozycji standardów opiniowania psychologicznego w sprawach nieletnich i z zakresu władzy rodzicielskiej powinno pełnić rolę wskazówek i zaleceń do ich wypełnienia przez biegłych, a dla sądu przyczynek do oceny wartości dowodowej opinii i jej użyteczność dla rozstrzygnięcia problemu procesowego. Zespół badawczy Kabzińska, Joanna wykonawca Imię i nazwisko Joanna Kabzińska Email Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. Specjalizacja Doktor nauk prawnych o specjalności kryminalistyka i magister psychologii Funkcja w Instytucie {"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}} Funkcja na Wydziale {"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"prodziekan ds. dydaktycznych","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii w Katowicach","Nazwa odmieniona":"Wydzia\u0142u Psychologii w Katowicach"}} Funkcja w Katedrze {"funkcja-w-katedrze0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Zak\u0142ad Psychologii S\u0105dowej","Nazwa odmieniona":""}} Instytut Instytut Psychologii dr Joanna Kabzińskapsycholożka i prawniczka, specjalizuje się w psychologii zeznań świadków i psychologii podejmowania decyzji w postępowaniu sądowym Rode, Magdalena wykonawcaMagdalena Rode dr dr Joanna Kabzińskabiegły sądowy psycholog przy Sądzie Okręgowym w Katowicach Habzda-Siwek, Ewa wykonawca Specjalizacja doktor nauk prawnych i magister psychologii, zajmuje się problemem różnic w obrazie przestępczości kobiet i mężczyzn Imię i nazwisko Ewa Habzda-Siwek Email Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. dr Ewa Habzda-Siwekdoktor nauk prawnych i magister psychologii, zajmuje się problemem różnic w obrazie przestępczości kobiet i mężczyzn Rezultaty projektu Psychologiczna diagnoza demoralizacji w opiniodawstwie sądowym Podstawowym przedmiotem badań psychologów opiniujących w sprawach nieletnich jest określenie stopnia demoralizacji nieletnich oraz zaleceń określających kierunki dalszych oddziaływań z uwzględnieniem zastosowania odpowiedniego środka wychowawczego lub poprawczego. Zdarza się też, że sąd wyraża poszczególne zagadnienia, odnosząc się w większym stopniu do specyfiki sytuacji. Nowe kierunki badań wskazują na konieczność uwzględnienia w modelu diagnozy demoralizacji nieletnich czynników ryzyka i czynników ochronnych, odwołujących się do teorii odporności (resiliency) lub podatności (vulnerability), które nie tylko pomagają w wyjaśnianiu zachowań o cechach demoralizacji, ale nade wszystko pozwalają poprzez zaakcentowanie czynników ochronnych, np. indywidualnych, typu: sumienność, optymizm, dobre funkcjonowanie intelektualne, ugodowość, poczucie własnej skuteczności, poczucie winy czy czynników ochronnych tkwiących w rodzinie: wsparcie i zaangażowanie rodziców, spójne praktyki wychowawcze opiekunów, wzory zachowań konwencjonalnych w rodziniezasugerować możliwości ich wzmacniania. Pozwalają także określić w diagnozie możliwości i kierunki rozwoju nieletniego (lub ich ograniczenia), uwzględniając tym samym perspektywę jego postępowania w przyszłości. Propozycje oddziaływań terapeutycznych, wychowawczych czy resocjalizacyjnych są mocnym atutem pełnej diagnozy nieletniego. W myśl koncepcji, odporności lub podatności to nie stałe cechy jednostki, które można zaobserwować (zmierzyć) w dowolnym momencie, ale właściwości ujawniające się w sytuacji silnego lub długotrwałego stresu, generują zachowaniem jednostki. Wtedy niektóre osoby (posiadające zasoby odpornościowe) są w stanie przeciwstawić się niekorzystnym wpływom i nadal mogą się prawidłowo rozwijać i przystosować się do nowych warunków. Natomiast inni (nieposiadający odpowiednich zasobów) ulegają przeciwnościom losu. W teorii odporności kluczowe znaczenie ma więc proces ochrony (protective process) uruchamiany pod wpływem czynników zwiększających ryzyko złej adaptacji lub nieprawidłowego rozwoju. Analiza wywiadów pogłębionych z sędziami sądów rodzinnych Relacja: sąd rodzinny – biegły psycholog jest budowana w oparciu o istniejące ramy prawne zasięgania dowodu z opinii psychologicznej i uzupełniana osobistymi doświadczeniami sędziów, którzy korzystają z opinii biegłych w ramach prowadzonych postępowań. Poza wypracowanymi w literaturze i orzecznictwie kryteriami oceny i wartościowania dowodu z opinii biegłego sędziowie korzystają również z własnych doświadczeń z kontaktów z biegłymi. Nawiązaniu i podtrzymywaniu tej relacji służy profesjonalizm biegłych wyrażający się w spełnianiu zadań opiniodawczych zgodnie z najwyższymi standardami metodologicznymi oraz dobre praktyki w komunikacji między sądem a biegłymi i wzajemne zaufanie. Wzajemne oczekiwania sędziów i biegłych psychologów są formułowane zarówno na poziomie ogólnym, jak i w odniesieniu do konkretnego postępowania. W sprawach nieletnich na pierwszy plan wysuwa się udział psychologa w kompleksowej diagnozie osobowości nieletniego i jego środowiska, natomiast w sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej psycholog ma za zdanie ocenę funkcjonowania systemu rodzinnego ze wskazaniem (najczęściej) na ewaluację kompetencji rodzicielskich. W praktyce oczekiwania sądów wobec biegłych koncentrują się na możliwości uzyskania szybko i terminowo wysokiej jakości opinii, która pozwoli sędziemu na podjęcie optymalnego rozstrzygnięcia. Gotowość do budowania profesjonalnej relacji sąd – biegły jest pochodną zaufania sądów do profesjonalizmu biegłego oraz systemowych i instytucjonalnych uwarunkowań instytucji biegłych. Wiele zależy w tym aspekcie od dobrej komunikacji i wspólnego wypracowywania dobrych praktyk ułatwiających realizację zadań eksperckich. Publikacje Opiniowanie sądowo-psychologiczne w sprawach nieletnich i w sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej Raport udostępniony jest bezpłatnie, jego całość lub fragmenty można kopiować, rozprowadzać, przedstawiać oraz na jego podstawie opracowywać inne dzieła pod warunkiem przywołania źródła: tytułu raportu wraz z nazwiskami autorów. Więcej o książce Psychological diagnosis of demoralisation in juvenile forensic assessments: fileds, models and new directions. Problems of Forensic Sciences , 114, 137–157. Rode D., Kabizńska J., Rode M., Habzda-Siwek E. (2018). Forensic Mental Health Assessment and Psychological Expertise in Juvenile Delinquency Cases in Poland Rode D., Kabizńska J., Rode M., Habzda-Siwek E., Marganski A. (w recenzji). Model praktyki opiniodawczej w sprawach nieletnich i w sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej Rode D., Kabzińska J., Rode M., Habzda-Siwek E. (2021). (w opracowaniu). Kliniczna Psychologia Sądowa. Warszawa: PWN. Rode D., Kabizńska J., Dukała K., Zalewska-Łunkiewicz K. (2020). Opiniowanie sądowo-psychiatryczne i sądowo-psychologiczne na potrzeby postępowania sądowego należy do biegłych sądowych, lekarzy psychiatrów i psychologów klinicznych. Kodeks postępowania karnego dopuszcza możliwość zwrócenia się o opinię do instytucji naukowej lub specjalistycznej, jednak na pierwszym miejscu stawia możliwość zasięgnięcia opinii biegłego psychiatry i psychologa klinicznego. Zazwyczaj opinia sądowo- psychiatryczna na użytek postępowania sądowego jest opinią biegłego lekarza psychiatry i biegłego psychologa klinicznego. Biegli mogą wydać odrębne opinie, jak również może to być kompleksowa opinia psychiatryczno-psychologiczna. Za najbardziej optymalny wariant uznaje się konieczność współpracy biegłych psychologa i psychiatry. Zaletą takiego postępowania jest zachowanie jednolitości metodologicznej w diagnozowaniu stanu psychicznego i formułowaniu opinii. Opiniowanie psychiatryczno-sądowe i psychologiczno-sądowe dotyczy opiniowania w sprawach karnych i cywilnych. Opiniowanie sądowo-psychiatryczne i psychologiczne w sprawach karnych Dotyczy: Poczytalności w znacznym stopniu ograniczonej i niepoczytalności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. Obowiązkiem biegłego jest potwierdzenie lub zaprzeczenie obecności choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznej i odniesienie się do kwestii rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem w chwili popełnienia czynu. Popełnienie przestępstwa w stanie silnego wzburzenia, które podlega mniejszej karze. Biegły psycholog ocenia poczytalność związaną ze stanem silnego wzburzenia. Ocena pobudek sprawcy przestępstwa. Ocena wiarygodności zeznań. Ocena zdolności świadka do prawidłowego postrzegania, zapamiętywania postrzegań i odtwarzania. Zastosowania środków zabezpieczających wobec osób chorych psychicznie i osób niepoczytalnych. Opiniowania w sprawach nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z zasadami współżycia społecznego. Badanie ma na celu ocenę stanu zdrowia psychicznego nieletniego w chwili dokonania czynu zabronionego i zdecydowanie o ewentualnej potrzebie zastosowania wobec niego odpowiednich środków leczniczo-wychowawczych. Opiniowanie w stanach upicia alkoholowego np. dotyczy analizy obrazu i podłoża psychopatologicznego upicia w czasie popełnienia czynu np.: czy ma podłoże organiczne, atypowe, co może mieć decydujące znaczenia dla poczytalności. Psychiatra sądowy – opiniowanie w sprawach cywilnych. Biegły psycholog i psychiatra w sprawach cywilnych najczęściej ocenia zdolność do działań prawych w różnych stanach psychicznych. Od sprawności psychicznej, bowiem zależy: ocena skutków prawnych podjętych przez osobę czynności prawnych, możliwość funkcjonowania w określonych sytuacjach społecznych i prawnych oraz prowadzenie własnych spraw w obrocie cywilnoprawnym. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Możliwe jest ograniczenie zdolności prawnej. Dotyczy ono wyłącznie określonych rodzajów praw i obowiązków np. pozbawienia praw rodzicielskich. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się w chwili uzyskania pełnoletności. Nie mają zdolności do czynności prawnej osoby, które nie ukończyły13 lat i ubezwłasnowolnione całkowicie. Opiniowanie psychiatryczno-psychologiczne może dotyczyć zdolności do kierowania swoim postępowaniem, orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu częściowym lub całkowitym. Podstawą ubezwłasnowolnienia może być potrzeba ochrony osoby, której ubezwłasnowolnienie ma dotyczyć np. ochrony majątku lub załatwianiu jej spraw osobistych. Ani choroba psychiczna, ani upośledzenie umysłowe nie wpływają bezpośrednio na zdolność do czynności prawnych i nie przesądzają o ubezwłasnowolnieniu. Opiniowanie psychiatryczno-psychologiczne dotyczące oświadczenia woli, zdolności do świadomego powzięcia decyzji i oceniające psychiczną swobodę działania. Złożenie oświadczenia woli jest podstawą wszelkich działań prawnych np. zawieranie umów, zaciąganie zobowiązań niematerialnych typu zawarcie związku małżeńskiego oraz sporządzanie testamentu. Istnieją sytuacje, w których może wystąpić wada oświadczenia woli, stany faktyczne uzasadniające pozbawienie oświadczenia woli skuteczności prawnej (nieważności). Oznacza to, że brak świadomości lub brak swobody w wyrażeniu woli i powzięciu decyzji powoduje, że bezwzględnie nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę. Dotyczy to szczególnie choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego zaburzenia czynności psychicznych nawet, jeśli jest ono przejściowe. Brak świadomości nie oznacza dosłownie utraty świadomości, charakteryzuje się brakiem rozeznania, niemożności zrozumienia własnych działań i innych, jest niezdawaniem sobie sprawy ze znaczenia postępowania. Zadaniem biegłego psychiatry i psychologa jest ocena, czy osoba mogła świadomie i swobodnie podjąć określoną decyzję i wyrazić swoją wolę. Są to najczęstsze pytania stawiane przez sąd w sprawach testamentowych. Opiniowanie psychiatryczno-psychologiczne może dotyczyć zawarcia małżeństwa bądź jego unieważnienia w kontekście zdolności do zawarcia małżeństwa, które podlega regulacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, i jest związane z chorobą psychiczną bądź upośledzeniem. Może dotyczyć rozwodu, na przykład w sytuacji trwałego i zupełnego rozkładu pożycia będącego wynikiem długotrwałej i poważnej choroby psychicznej. Opiniowanie psychiatryczno-psychologiczne w przypadku postępowania sądowego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Sądy Rodzinne i Opiekuńcze mają ustawowy obowiązek zwracania się do biegłego psychologa sądowego w sprawach dotyczących osób małoletnich, poniżej 18 roku życia. Opiniowanie w sprawach rodzinnych i opiekuńczych jest kompleksową diagnozą systemu rodzinnego. Zazwyczaj dotyczy spraw rozwodowych np.: Czy orzeczenie o rozwodzie nie zagrozi dobru dziecka. Uregulowanie władzy rodzicielskiej w związku z rozwodem rodziców, który z rodziców lepiej będzie wykonywał władzę rodzicielską. Ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej. Przywrócenie władzy rodzicielskiej Sposobu uregulowania kontaktów z drugim rodzicem lub innymi osobami, jak mają przebiegać kontakty dziecka z rodzicem niesprawującym nad nim pieczy i władzy. Czy dla dobra dzieci można dopuścić do ich rozdzielenia. Ocena kompetencji wychowawczych rodziców, kwalifikacji kandydatów do pełnienia określonej roli lub wywiązywania się z obowiązków w sprawie dotyczącej pieczy zastępczej. Ocena więzi uczuciowej między dzieckiem a określonymi członkami rodziny Czy dziecko jest lub było obiektem manipulacji jednego z rodziców. Oceny zdolności przedstawienia przez dziecko w sądzie swoich oczekiwań. Sąd i Prokurator może zwrócić się do psychologa sądowego w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, w celu ugodowego i satysfakcjonującego obie strony rozwiązania zaistniałego konfliktu karnego lub w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.

badanie dziecka przez psychologa sądowego